Elektrik faturasında gereksiz cezaları önleyen kahraman: Kompanzasyon panosu!
Elektrik sistemlerinin kalbinde, genellikle pek de fark edilmeyen ama oldukça önemli bir detay vardır: reaktif güç. Eğer bu konuda bir önlem alınmazsa, özellikle işletmeler için ciddi ceza bedelleri kaçınılmaz olur. İşte burada devreye kompanzasyon panoları girer.
Peki kompanzasyon panosu nedir, ne işe yarar, kimlere gereklidir? İşte en çok sorulan 10 sorunun sade ve açık cevapları:
1. Kompanzasyon panosu nedir?
Kompanzasyon panosu, elektrik sistemlerinde oluşan reaktif gücü dengeleyerek enerji verimliliğini artıran bir kontrol panosudur.
Yani sistemin ihtiyacı olmayan ama oluşan reaktif enerjiyi “emerek” hem sistemi korur hem de elektrik faturanızı şişirmekten kurtarır.
2. Reaktif güç ne demek? Neden zararlı?
Reaktif güç, aslında “iş yapmayan” ama sistemde dolaşan elektrik enerjisidir.
Motorlar, trafo gibi endüktif yükler bu gücü üretir.
Zararı:
Elektrik şebekesini gereksiz yere yorar,
Dağıtım sisteminde kayıplar yaratır,
En önemlisi: fazla olursa elektrik dağıtım şirketi size ceza yazar.
3. Kompanzasyon panosu kimler için gereklidir?
Genellikle şu yerlerde zorunludur:
Fabrikalar
Sanayi tesisleri
AVM’ler
Oteller
Okullar ve büyük binalar
Kısacası: Eğer güç tüketiminiz belli bir seviyenin üzerindeyse ve endüktif yük kullanıyorsanız, size gereklidir.
4. Kompanzasyon panosu sayesinde nasıl tasarruf edilir?
Panonuz doğru çalışıyorsa:
Reaktif güç cezası ödemezsiniz,
Trafolar, jeneratörler daha az yorulur,
Elektrik altyapınız daha uzun ömürlü olur.
Uzun vadede ciddi tasarruf sağlar. Bazı işletmeler yılda binlerce TL’yi sadece bu panoyla kurtarabiliyor.
5. Kompanzasyon panosu nasıl çalışır?
Pano, sistemdeki reaktif gücü sürekli ölçer.
İhtiyaca göre kondansatörleri devreye alır ya da çıkarır.
Böylece sistemin “güç faktörünü” ideal seviyede (genellikle 0.98-1 arasında) tutmaya çalışır.
Tüm bu işlemleri otomatik olarak yapar.
6. Kompanzasyon panosunun içinde neler var?
Temel bileşenler şunlardır:
Kondansatörler
Kontaktörler
Reaktif güç rölesi
Sigortalar, şalterler
Harmonik filtreleri (varsa)
Bu bileşenler, sistemin ihtiyacına göre özel olarak seçilir.
7. Kompanzasyon panosu neden arıza yapar?
En sık arıza nedenleri:
Aşırı ısınma
Kondansatör patlaması
Kontaktörlerin yapışması
Harmoniklerin sisteme zarar vermesi
Periyodik bakım yapılmaması
Bu yüzden düzenli kontrol ve temizlik şart!
8. Harmonik filtreli kompanzasyon ne demek?
Eğer sisteminizde harmonik (bozulmuş akım formları) varsa, klasik kompanzasyon yetersiz kalır.
Bu durumda filtreli kompanzasyon gerekir.
Bu özel panolar, hem reaktif gücü dengeler hem de harmonikleri bastırarak sistemi temiz tutar.
9. Kompanzasyon panosu ceza yazılmasını kesin olarak önler mi?
Evet, doğru tasarlanmış ve çalışır durumdaki bir pano, ceza yemenizi önler.
Ancak:
Yanlış kapasite seçilmişse
Röle ayarları hatalıysa
Panoya bakım yapılmıyorsa
yine ceza alabilirsiniz.
Kısacası: Sadece “almak” yetmez, doğru kullanmak gerekir.
10. Kompanzasyon panosu periyodik bakım ister mi?
Kesinlikle evet.
Ayda bir genel kontrol
6 ayda bir toz temizliği
Yılda bir detaylı ölçüm ve test
şeklinde bakım yapılmalıdır.
Çünkü kondansatörler zamanla kapasite kaybeder, kontaktörler eskir. Bunlar fark edilmezse sistem verimli çalışmaz.